بهروز محبی: فضای مجازی به دشمن آدرس غلط داد که مردم شورش میکنند | جنگ در تهیه لایحه مؤثر بود | بهنام سعیدی: شرایط خبرنگاران را در نظر می گیریم
رویداد۲۴| محمد آیتی: مسعود پزشکیان، رئیسجمهور، لایحهای ۲۲ بندی با عنوان «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» را با قید دو فوریت به مجلس فرستاده است؛ لایحهای که به ادعای دولت، برای مقابله با اخبار تحریفشده و صیانت از آرامش روانی جامعه تدوین شده، اما مقدمهاش بهوضوح نگاهی امنیتمحور دارد.
بر اساس متن رسمی، این لایحه در جلسه ۸ تیر ۱۴۰۴ هیأت دولت تصویب شده و به استناد اصل ۷۴ و بند دوم اصل ۱۵۸ قانون اساسی، با تدوین وزارت دادگستری تهیه شده است. دولت در مقدمه این لایحه، به «ضربه زدن به حیثیت اشخاص»، «بیاعتبارسازی نهادهای حاکمیتی»، «ایجاد ترس عمومی» و «تضعیف انسجام ملی» بهعنوان نتایج نشر اخبار خلاف واقع اشاره میکند؛ اما نگران کننده تر از این تفسیر موسع از «اخبار خلاف واقع»، تعریفی است که لایحه از «محتوا» ارائه کرده است.
بر اساس متن لایحه، هرگونه داده یا اطلاعات خبری دیجیتالی در هر فرمی اعم از نوشتاری، دیداری یا شنیداری یا ترکیبی از آنها که درباره امور عمومی اثرگذار بر عموم جامعه اعم از امور امنیتی و دفاعی، سیاسی و اداری، اقتصادی و بازرگانی، صنعتی و فناوری، فرهنگی و اجتماعی، سلامت و رفاه، آموزش و پژوهش و حقوقی و قضایی باشد، محتوا محسوب می شود. اما مهم تر اینکه قالب این محتوا هم از نظر لایحه هیچ در و پیکری ندارد و علاوه بر غالب های مرسوم خبری، گزارشی، سند و مستند، شامل حال «تجربه شخصی» یا «نقل قول صریح یا ضمنی از دیگری» راجع به «مصوبات، تصمیمات و اقدامات نهادهای حاکمیتی یا وابسته به حاکمیت و اظهارات مقامات و مسئولان آنها» هم می شود.
نگرانی زمانی تشدید می شود که بدانید هدف این لایحه به هیچ وجه کنترل رسانهها نیست بلکه افراد و شبکههای اجتماعی حقیقی در معرض مجازاتهای درنظر گرفته شده در این لایحه است. لایحه مدعی است که با هدف رفع نارسایی و خلاءهای قانونی راجع به «الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» تهیه شده است. کارشناسان میگویند این لایحه، همان طرح صیانت از فضای مجازی است که این بار با نام دیگری قرار است به تصویب برسد. به گفته منتقدان، در قانون مجازات اسلامی جرم نشر اکاذیب و گزارش خلاف واقع به صراحت ذکر شده است (مادۀ ۶۹۸) و از نظر حقوقی هیچ نیازی به این لایحه نبوده است.
نمایندگان مجلس معتقدند جنگ در ارائه این لایحه بی تاثیر نبوده و آدرس غلطی که برخی اخبار در فضای مجازی به اسرائیل داده، باعث حمله اسرائیل شده است.
بیشتر بخوانید:
پشت پرده لایحه مقابله با اخبار خلاف واقع؛ قانون برای سانسور؟ | واکنش توییتر فارسی به لایحه جنجالی
همه آنچه باید درباره پوسته حاکمیتپذیر بدانید | برنامه جدید طرفداران فیلترینگ برای کنترل مردم چیست؟
بهنام سعیدی، دبیر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در رابطه با ابهامهای این طرح ، ضمن تاکید بر ضرورت بررسی بیشتر لایحه به رویداد۲۴ گفت: «ما در کشور قوانین مختلفی داریم؛ قانون مطبوعات، قانون جرایم رایانهای، و مصوبات شورای عالی فضای مجازی. با این حال، لایحه ارسالی از سوی دولت هم باید دقیق بررسی شود. تا این لحظه بررسی جدی روی آن انجام نشده، اما آرامش و امنیت کشور برای ما مهم است. شرایط خبرنگاران و اصحاب رسانه هم باید در نظر گرفته شود.»
سعیدی تصریح کرد که لایحه هنوز به کمیسیون امنیت ملی ارجاع داده نشده، اما اگر جنبههای امنیتی آن برجسته شود، این کمیسیون مسئول بررسی آن خواهد بود.
وی در پاسخ به اینکه آیا قوانین موجود برای مقابله با شایعات کافی نیست، گفت: «ما قوانین داریم، اما گاهی در شرایط بحرانی باید جلوی اظهارنظرهایی که موجب تشویش اذهان عمومی و تهدید منافع ملی میشود را گرفت. موضوع اصلی، تعیین سازوکارهایی برای مقابله با انتشار اخبار خلاف واقع است؛ بدون آنکه آزادی رسانهها محدود شود.»
وی افزود: ما باید براساس تجاربی که وجود دارد و همچنین میزان اثرگذاری که این اخبار خلاف واقع و شایعات میتواند داشته باشد، کارِ کارشناسی خود را صورت دهیم و براساس آن، لایحه را آماده کنیم. تا این لحظه، به طور جد، بررسی روی این لایحه صورت نگرفته است، ولی حتماً براساس شرایط موجود کشور، تصمیمگیری خواهیم کرد.
نماینده جیرفت تصریح کرد: آرامش و امنیت کشور، بسیار برایمان مهم است. با این حال، در بررسی این لایحه، شرایط خبرنگاران و اصحاب رسانه برای اطلاعرسانی دقیق را به طور خاص مدنظر قرار خواهیم داد.
نماینده مجلس: فضای مجازی ولنگار است
بهروز محبی، دیگر نماینده مجلس از لایحه حمایت کرده و تلویحا به شباهت این لایحه با طرح موسوم به صیانت در مجلس یازدهم اشاره کرده است. او به رویداد۲۴ گفته: امروز اگر فردی در فضای مجازی خلاف واقع حرفی بزند، تا زمانی که شکایت خصوصی نشود، پاسخگو نیست. مدعیالعموم هم پیش از شکایت وارد عمل نمیشود. این بیقانونی حاشیه امنیت ایجاد کرده است.
محبی با اشاره به آنچه «ولنگاری فضای مجازی» خواند گفت: «افراد مشهور به راحتی به هم تهمت میزنند بدون هیچ سندی. این حرفها سریع پخش میشود وهمین که برخوردی هم با افراد متخلف نمیشود، برای آنها حاشیه امنیت ایجاد کرده است. لایحه مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی میتواند روندی را به وجود بیاورد که افراد، مستند صحبت کنند.»
او وعده داده «وقتی لایحه به مجلس بیاید، با دقت بررسی میشود. ما نمیگذاریم جلوی تحلیلها و نظرات دلسوزانه، اگر توهینآمیز یا آلوده به کینه نباشند، گرفته شود.»
محبی می گوید شاید جنگ در تهیه این لایحه مؤثر بوده باشد. «در آن مقطع، فضای مجازی پر از اخبار نادرست بود که ممکن است به دشمن اطلاعات غلط داده باشد. مثلاً تصور رژیم صهیونیستی این بود که اگر برخی فرماندهان و دانشمندان هستهای ما را حذف کند، مردم شورش میکنند. این توهم میتواند ناشی از محتوای نادرست فضای مجازی باشد. باید با این نوع فریب مقابله کرد.»
جناب آقای پزشکیان، هم طیفی های محترم ایشان این لایحه اگر همینطور که می گویند باشد باید فاتحه راس مردم در دور بعدی را بخوانید اگر کحبورتتن کردن بودند هم نباید می پذیرفتید به عنوان لایحه از طرف دولت برود 
